Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2012

Λιθόγλυπτα - συλλογή από φωτογραφίες

Λιθόγλυπτα στη Μονή Τιμίου Σταυρού Δολιανών - Κρανιάς














πηγή: http://pindos.blogspot.com/

Λιθόγλυπτα στο Βρυσοχώρι



Λιθογλυπτα


Αν παρατηρήσει κανείς προσεκτικά την εξωτερική τοιχοποιία των εκκλησιών και των σπιτιών του Βρυσοχωρίου θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν ένθετες μαυρόπλακες λαξευμένες ή εγχάρακτες με χρονολογίες και με ποικίλα θέματα, όπως δικέφαλους αετούς, σταυρούς, κυπαρίσσια, δράκοντες και άλλα γνωστά μοτίβα της λαϊκής τέχνης.

Η γλυπτική αυτή της πέτρας είναι μια από τις εκφράσεις της παραδοσιακής χειροτεχνικής δημιουργίας, όπως είναι και η ξυλογλυπτική, η ζωγραφική, η κεντητική, η υφαντική, η αργυροχρυσοχοΐα, η μεταλλοτεχνία και η κεραμική. Είναι αξιοσημείωτο ότι το Βρυσοχώρι είναι ένα από τα λιγοστά χωριά του Ζαγοριού, όπου μπορεί κανείς να εντοπίσει συχνά* αυτά τα εξαίρετα δείγματα της τέχνης των πελεκάνων – μαστόρων της κουμπανίας των χτιστάδων. Οι περισσότεροι έφτασαν στο Ζαγόρι από τα Μαστοροχώρια της Κόνιτσας, την εποχή της έντονης οικοδομικής δραστηριότητας, δηλαδή από τα τέλη του 18ου αιώνα και, κυρίως, κατά το 19ο αιώνα.

Βρυσοχώρι Βρυσοχώρι Βρυσοχώρι ΒρυσοχώριΣτα περισσότερα λιθόγλυπτα υπάρχουν χρονολογίες, αλλά και ονόματα που αποτελούν αδιάψευστα τεκμήρια της ιστορίας του κτίσματος, σ’ ό,τι αφορά στη χρονολογία κτίσης ή ανακαίνισης, καθώς και στα ονόματα των χορηγών – δωρητών, των ιδιοκτητών ή και των μαστόρων. Ξεχωριστού ενδιαφέροντος είναι και όσα έχουν ένα διακοσμητικό – συμβολικό ρόλο που σχετίζεται όχι μόνο με την αισθητική αντίληψη, αλλά παραπέμπουν και στις μεταφυσικές δοξασίες της παραδοσιακής κοινωνίας. Έτσι, για να μπορεί κανείς να κατανοήσει το ρόλο τους θα πρέπει να ερμηνεύσει την παρουσία τους με βάση τις αξίες, τις κοινωνικές και θρησκευτικές αντιλήψεις των ανθρώπων μιας περασμένης εποχής, οι οποίες σίγουρα διαφοροποιούνται κατά πολύ από τις σύγχρονες.

Πρώτα απ’ όλα, τα διάφορα μοτίβα είχαν και συμβολικό ρόλο γιατί τα φιλοτεχνούσαν μόνο σε συγκεκριμένα σημεία της πρόσοψης των εκκλησιαστικών και κοσμικών κτισμάτων και όχι στο εσωτερικό τους. Τα σημεία αυτά ήταν κοντά στα «ανοίγματα» (θυρώματα, παράθυρα), αλλά και στις «ευπαθείς» γωνίες της τοιχοποιίας. Πίστευαν, λοιπόν, ότι, όπως οι ίδιοι προστάτευαν το σώμα τους στερεώνοντας ένα φυλαχτό, με ανάλογο τρόπο θα δι- ασφάλιζαν και την προστασία του σπιτιού ή της εκκλησίας από την επίδραση του Κακού.

Βρυσοχώρι Βρυσοχώρι Βρυσοχώρι ΒρυσοχώριΑποτύπωναν σύμβολα της πίστης, όπως σταυρούς, αγίους – συνήθως του Άη –Γιώργη και του Άη Δημήτρη – χερουβείμ, θυμιατά, αλλά και σύμβολα της πρόληψης, όπως πεντάλφες, φίδια, δράκοντες, δύσμορφες κεφαλές. Είναι τα λεγόμενα αποτρεπτικά – φυλακτικά θέματα που, σύμφωνα πάντα με τα ιδεολογικά δεδομένα της εποχής, στήριζαν την έγνοια για την επισφαλή ανθρώπινη ζωή. Ισχυροποιούσαν το αίσθημα της ασφάλειας των ενοίκων, των ζωντανών και της σοδειάς που κινδύνευαν, σε καθημερινή βάση, από αρρώστιες, θάνατο, βασκανία, από το Κακό σε κάθε του μορφή.

Συχνά, ο λαϊκός μάστορας – πετροπελεκητής λάξευε και ένα σύμβολο της αφθονίας, του πλούτου, της ευημερίας. Σαν αυτούς τους ευγονικούς λιθανάγλυφους μαστούς που μπορεί κανείς να δει στην αριστερή παραστάδα της αυλόπορτας του σπιτιού της οικογένειας του αλησμόνητου Γιωργάρα Τσιομίδη. Σήμερα ξεχάστηκε ο αρχικός συμβολισμός, όμως δεν παύουν τα θέματα αυτά να είναι μάρτυρες του πολιτισμικού παρελθόντος του τόπου. Η τέχνη διαχρονικά εικονογραφεί την ανθρώπινη σκέψη και το συναίσθημα. Η πέτρα έχει το πλεονέκτημα να αντιστέκεται στο χρόνο και τα λιθανάγλυφα είναι μια ορατή έκφραση, είναι τα «ίχνη» της εσωτερικής ζωής μιας άλλης περασμένης κοινωνίας.

Βρυσοχώρι Βρυσοχώρι Βρυσοχώρι ΒρυσοχώριΗ κατοικία ήταν το κέντρο της οικογενειακής ζωής, ο τόπος εργασίας και παραγωγής, ο χώρος όπου συμβίωναν άνθρωποι και ζωντανά. Φυλακτικά – αποτρεπτικά μοτίβα σκαλισμένα στις παραστάδες της εισόδου δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις μιας συμβολικής προστασίας, ώστε να περιφρουρούν τα όρια του ιδιωτικού χώρου. Έτσι ερμηνεύονται εκείνοι οι τρομακτικοί φύλακες – δράκοντες στην αριστερή γωνία της νότιας πλευράς στο σπίτι του Νίκου Εξάρχου, αλλά και στην αυλόπορτα του σπιτιού του Χρυσόστομου Βασδέκη. Ο φόβος νικιέται με το φόβο και ο άνθρωπος αναπαριστάνει εξευμενιστικά ό,τι φοβάται, αλλά και ό,τι σέβεται.

Όμως, αν η κατοικία είναι το ιερό άδυτο της ιδιωτικής ζωής, ο οίκος του Θεού πρέπει να είναι ο κατεξοχήν αποκομμένος από το βέβηλο κόσμο χώρος. Για τον πιστό είναι η μετάβαση στον υπερβατικό χώρο της προστασίας και της σωτηρίας. Εδώ, στο εξωτερικό τμήμα πάντα, η λιθογλυπτική θα βρει πρόσφορο έδαφος εφαρμογής της. Στο χαγιάτι του Αγίου Χαραλάμπους, αλλά και στις εισόδους του ναού και του καμπαναριού τα θέματα αυξάνουν. Κοντά στις κτητορικές επιγραφές παρατηρούμε ποικίλες άλλες απεικονίσεις, όπως σταυρούς, δικέφαλους, ζωικές και φυτικές συνθέσεις, ακόμη και μία αποτρεπτική κεφαλή που υπάρχει στη δυτική γωνία της νότιας πλευράς, στο χαγιάτι του Αγίου Χαραλάμπους. Όλα αυτά τα λιθανάγλυφα θέματα ενισχύουν την αίσθηση της αποδέσμευσης από τις αρνητικές δυνάμεις του Κακού. Είναι φυλακτικά «σημεία» που δίνουν διέξοδο στις μεταφυσικές ανησυχίες του ανθρώπου και δημιουργούν συνθήκες βίωσης της θεϊκής παρουσίας.

Βρυσοχώρι Βρυσοχώρι Βρυσοχώρι
Η είσοδος συμβολίζει τον ίδιο το Χριστό ( «Εγώ ειμί η θύρα …») και αυτό πρέπει να εκφραστεί με τον καλύτερο αισθητικά αλλά και συμβολικά τρόπο. Το περίτεχνο θύρωμα του Αγίου Χαραλάμπους «αγκαλιάζει» τον ατομικά και μοναχικά εισερχόμενο και επισημαίνει με τα λιθανάγλυφα σύμβολα της πίστης, τη διάκριση μεταξύ του κοσμικού και ιερού χώρου.

Το ημερολόγιο, λοιπόν, αυτό για το έτος 2010 αναδεικνύει τα κάθε είδους λιθόγλυπτα, που θεωρούμε ότι αποτελούν σημαντικές μορφολογικές λεπτομέρειες στη συνολική όψη των κτισμάτων, εκκλησιαστικών και κοσμικών του χωριού. Παράλληλα, αφιερώνεται στην ξεχωριστή αυτή τέχνη των λαϊκών μαστόρων που ήξεραν να δίνουν σχήμα και πνοή στην πέτρα. Σε όλους αυτούς τους πετροπελεκητάδες που με το καλέμι και τη βαριοπούλα απέδειξαν το περίσσευμα της αξιοσύνης τους, απο- τυπώνοντας πάνω στο «πρόσωπο» της πέτρας τη σφραγίδα ενός ταλαντούχου και ευφάνταστου δημιουργού.
* Στο Βρυσοχώρι εντοπίσαμε πάνω από 100 δείγματα λαϊκής λιθογλυπτικής τέχνης. Στα στενά πλαίσια αυτού του ημερολογίου γίνεται μια ενδεικτική μόνο παρουσίασή τους και, έτσι, η επιλογή έγινε με βασικό κριτήριο να υπάρχουν, όσο είναι δυνατό, αντιπροσωπευτικά δείγματα από όλες τις κατηγορίες (διακοσμητικές - συμβολικές παραστάσεις ή κτητορικές επιγραφές).

( Κείμενο: Μαρία Τσούπη - Ρέμου )

πηγή:
..:: Μορφωτικός και Ορειβατικός Σύλλογος Βρυσοχωρίου, Ζαγόρι Ιωάννινα | Educational and Alpine Club of Vrisohori, Zagori Ioannina ::...

Εργαλεία γλυπτικής και λαϊκού λιθοξόου, λιθογλύπτη





Τα εργαλεία του  λαϊκού λιθοξόου, λιθογλύπτη είναι τα ίδια  σχεδόν  με αυτά που χρησιμοποιούσαν οι γλύπτες στην αρχαία Ελλάδα.  Η δυσκολία για τον πελεκάνο της πέτρας (πελεκητή), τον λιθογλύπτη  των Μαστοροχωρίων ήταν ότι δεν μπορούσε να αποκτήσει και να έχει όλη τη συλλογή με τα εργαλεία.  Ετσι περιορισμένος, από ανάγκη, σε μερικά από αυτά προσπαθούσε με τα λίγα μέσα που διέθετε να τελειώσει το έργο του.





Εργαλεία Γλυπτικής

Όπως και στη σύγχρονη εποχή έτσι και στην αρχαιότητα, τα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν από τους γλύπτες ήταν τα ίδια. Επάνω σε πλήθος ημιτελών αγαλμάτων φαίνονται τα ίχνη από τη χρήση των εργαλείων αυτών  αποκαλύπτοντας ενδιαφέροντα στοιχεία για τις σχετικές τεχνικές που χρησιμοποιούνταν.



Τα εργαλεία του αρχαίου γλύπτη ήταν λίγο πολύ ανάλογα με τα σημερινά:

  • Υπήρχαν λοιπόν σμίλες διαφόρων σχημάτων και μεγεθών που χρησιμοποιούνταν με τη βοήθεια ξύλινων σφυριών (εικ. 478-480). Η αιχμηρή σμίλη, όπως συμβαίνει και σήμερα, χρησιμοποιούνταν αρχικά για την πρώτη αφαίρεση υλικού και την αρχική διαμόρφωση του γενικότερου σχήματος τους αγάλματος.

  • Η οδοντωτή σμίλη για την απομάκρυνση των εξωτερικών στρωμάτων του μαρμάρου.

  • Το σκαρπέλο, αλλά και οι πιο λεπτεπίλεπτες οδοντωτές σμίλες, όσο ο γλύπτης πλησίαζε όλο και προς τα μέσα.

  • Η επίπεδη σμίλη, η φάλαγγα; (file), οι ράσπες και οι μαλακές πέτρες για τη λείανση της επιφάνειας. Η φαρδιά, επίπεδη σμίλη χρησιμοποιούνταν για τη λείανση της επιφάνειας, αλλά δε φαίνεται να παρέμεινε σε χρήση μετά την ύστερη αρχαϊκή περίοδο. Η στιλπνότητα της επιφάνειας επιτυγχάνονταν επίσης με τρίψιμο με άμμο.

  • Το απλό τρυπάνι γνωστό από πρώιμες εποχές, γίνεται αντιληπτό από τις οπές που διακρίνονται για την προσθήκη ενωτίων και άλλων διακοσμητικών στοιχείων στα πρώιμα αρχαϊκά γλυπτά. Το running drill (τρυπάνι) πιθανόν με τη μορφή τόξου (bow drill) θα πρέπει να χρησιμοποιούνταν ήδη από το β΄ μισό του 5ου αιώνα, καθώς ίχνη από τις ραβδώσεις που παράγει εμφανίζονται στα μνημεία αυτής της περιόδου, για παράδειγμα στη ζωφόρο και το αέτωμα του Παρθενώνα. Σε προηγούμενα χρόνια χρησιμοποιούνταν μία πρόχειρη λύση η οποία περιλάμβανε ένα σύνολο από μικρές τρύπες που γίνονταν η μία δίπλα στην άλλη με το απλό τρυπάνι και οι οποίες έπειτα συνενώνονταν μεταξύ τους.

ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΛΙΘΟΞΟΟΥ - ΛΙΘΟΓΛΥΠΤΗ 


                                                                             Ματρακάδες





                                                                                     Καλέμια - Βελόνια








σφυριά πέτρας










Πηγή & περισσότερες πληροφορίες:
Αρχαία εργαλέια http://www.tmth.edu.gr/aet/thematic_areas/p275.html

εργαλεία πέτρας http://www.marblemachinery.com/tiniaka.htm

Προπαρασκευαστικό Επαγγελματικό Σχολείο Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου

Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2012

τα πρώτα έργα

στένσιλ από το σχέδιο
(λεπτομέρεια από το πρέκι τζακιού, Πυρσόγιαννη,έργο του Βασίλη Στύλου, σπίτι Αθανασίου Δόβα )


φωτογραφίες από την εργασία







Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2012

μικρός κατάλογος βιβλίων

Ένα μικρό μέρος της βιβλιογραφίας που συμβουλευτήκαμε
- Αρμολόϊ, περιοδικό Προοδευτικής Ένωσης Πυρσόγιαννης
- τα καντσιώτικα, περιοδικό αδελφότητας Δροσοπηγιωτών
τα καντσιώτικα
Μάστοροι, χτίστες από τα Μαστοροχώρια Κόνιτσας
- Μάστοροι, χτίστες από τα Μαστοροχώρια Κόνιτσας, Α. Πετρονώτης, Β. Παπαγεωργίου, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων Ήπειρος ΑΕ, 2006
- Ηπειρώτικα Λιθόγλυπτα, Τέχνη και κοινωνία. Μαρία Τσούπη
- Μάστοροι της πέτρας στην περιοχή του Μετσόβου, Μαρία Τσούπη
- Κόνιτσα μεθόριο κάλλος, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων Ήπειρος ΑΕ, 2008
Κόνιτσα μεθόριο κάλλος
- Η Κόνιτσα και τα χωριά της, επιμ Β. Νιτσιάκος, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων Ήπειρος ΑΕ, 2008
- Οικοτουριστικός οδηγός Κόνιτσας Μαστοροχωρίων Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων Ήπειρος ΑΕ, 2008
Οικοτουριστικός οδηγός Κόνιτσας Μαστοροχωρίων
- Νεοελληνική Λαϊκή Τέχνη, Δ. Σταμέλος, Gutenberg
Νεοελληνική Λαϊκή Τέχνη
- Ελληνικά διακοσμητικά μοτίβα, ΕΟΜΜΕΧ, 1963
- Εκπαίδευση μέσα από τις Τέχνες, Κόκκος, Α.,2011, Αθήνα: Μεταίχμιο.


δείτε εδώ για περισσότερα βιβλία για την περιοχή
e-konitsa

Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2012

πελέκημα πέτρας

ένα βίντεο με τη διαδικασία κατασκευής τοίχου από πέτρα. Ο μάστορας ακολουθεί την παραδοσιακή τεχνκή λαξεύματος αλλά η πέτρα τοποθετείται και στερεώνεται με τσιμέντο.

Το υλικό σκληρό και δύσκολο, αλλά μπορεί να σπάσει σε λάθος σημείο. Οι χειρισμοί του λαξευτή (πελεκάνου) είναι ιδιαίτεροι και προσεκτικοί. Παρατηρούμε τη διαδικασία και το χειρισμό των υλικών.

[Παραδοσιακό κτίσιμο " Κουμούλλας" (ο πέτρινος τοίχος στα Καλύμνικα) με πελεκητή πέτρα στο χέρι .]


ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΛΙΘΟΓΛΥΠΤΑ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ


ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΛΙΘΟΓΛΥΠΤΑ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ - Μ.Τσούπη









Περιγραφή βιβλίου:


Η Ηπειρωτική Λιθογλυπτική Τέχνη στο πλαίσιο της παραδοσιακής, κυρίως, κοινωνίας αποτελεί ένα ενδιαφέρον αλλά αγνοημένο μέχρι τώρα κεφάλαιο της τοπικής έρευνας.

Το παρόν βιβλίο είναι μία ειδική μελέτη που αναδεικνύει τους δημιουργούς της τέχνης αυτής, τους Ηπειρώτες πελεκάνους-μαστόρους, όσο και το έργο τους. Ειδικότερα, πρόκειται οχι μόνο για μία καταγραφή λιθόγλυπτων παραστάσεων ανά την Ήπειρο - και κυρίως το Ζαγόρι - αλλά και για μία ερμηνεία της παρουσίας τους.

Περιλαμβάνει ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό με λιθόγλυπτες απεικονίσεις εντοιχισμένες στην εξωτερική τοιχοποιία θρησκευτικών και κοσμικών κτισμάτων.

Παράλληλα διερευνάται ο συσχετισμός της καλλι-τεχνικής αυτής δημιουργίας με τα κοινωνικά δεδομένα. Αναζητείται, δηλαδή, η σχέση με τις αντιλήψεις, σι συναισθηματικό κόσμο, τα αισθητικά κριτήρια, τη βιοθεωρία των ανθρώπων και τα γνωρίσματα του δομημένου χώρου κατά την εκάστοτε εποχή.

πηγή¨::[ Εκδόσεις ΕΦΥΡΑ | Λαογραφικές Εκδόσεις | Μ.Τσούπη ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΛΙΘΟΓΛΥΠΤΑ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ]::.

Τρίτη 3 Ιανουαρίου 2012

Μαστοροχώρια Κόνιτσας (αρχείο)

Eργασία του 2003 για τα Μαστοροχώρια της Κόνιτσας στα πλαίσια προγράμματος Περιβαλλοντικής Αγωγής, από το αρχείο του σχολείου. Επιλέγουμε προβολή "πλήρης οθόνη" για να διαβάσουμε όλα τα στοιχεία.
Δείτε το σε προβολή "πλήρης οθόνη"
Μπορούμε να ελέγξουμε, να μελετήσουμε και να ερευνήσουμε τις διαφορές και τις μεταβολές του τότε (2003) με το σήμερα (διοίκηση, οργάνωση, πληθυσμός, υπηρεσίες, «ΟΤΑ προγράμματα Καποδίστριας - Καλλικράτης », κλπ)
Προτεινόμενες πηγές για υλικό
www.okxe.gr
http://www.ypes.gr
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...